Behalve van professionals leert Moria ook van bewoners. Phoenix woonde er anderhalf jaar en vertelt over zijn leerproces en dat van Moria. ‘Mijn keuze is een innerlijke geweest.’
Phoenix (1990, de naam is gefingeerd, maar past wel goed, zegt hij…) zit op een paar matrassen in het huisje dat hij aan het opknappen is. Aan het einde van het gesprek somt hij op welke ingrediënten nodig waren om uit zijn as te herrijzen: mazzel, familie, ver weg zijn van zijn oude leven, Moria en de begeleiding, mensen die hem kansen gaven en zijn eigen zelfdiscipline.
En dan nog: ‘Mijn keuze voor een ander leven is een innerlijke geweest’, zegt hij. ‘Ik heb wat er van mij over was naar me toegehaald, heb hulp gekregen en ben aan het werk gegaan. En dan nog heeft het bijna twee jaar geduurd om hier te komen! Kun je nagaan wat er gebeurt met jongens die alleen een zichtbare keuze maken en hun oude leven niet achter zich laten. Dat kun je niet afdwingen. Je krijgt dat nooit waterdicht.’
Phoenix is zijn eigen huisje aan het opknappen en heeft verlenging gekregen van zijn baan als kok in opleiding in een Nijmeegs restaurant. ‘Ik kan verder’, zegt hij. We bespreken de ingrediënten van zijn vooruitgang.
Mazzel
In de ‘doorfasering’ – penitentiaire geheimtaal voor de weg terug naar de maatschappij – kwam Phoenix na ruim twee jaar celstraf in een halfopen gevangenis. ‘Ik was zenuwachtig voor de vrijheid en ging blowen. Bijna verpestte ik het voor mezelf: ik was positief getest en moest terug. In paniek belde ik Moria, waar ik al aangenomen was. Ik schaamde me en snapte dat mijn leven echt fout aan het lopen was.’
‘Ik had mijn spullen al in een vuilniszak naast me staan, toen de bewaarder kwam zeggen dat ik toch naar Moria mocht. Ik heb echt geluk gehad man. De vrouw die ik aan de telefoon had gekregen was Daniela, die mijn persoonlijk begeleider werd.’
Familie
In de gevangenis was er niemand voor me, van mijn oude kameraden. Mijn familie was er wel, zij steunen me, en nog steeds. Mijn ouders zijn gevlucht uit Irak toen ik een kind was, ik ben van Koerdische afkomst. Ze hebben allebei een goede opleiding, net als mijn zus en broertje. Ik ben de enige van mijn familie die “onaangepast gedrag” vertoont – ze zullen nooit hardop zeggen dat ik een strafblad heb, dat is een schande.’
‘Veel jongens bij Moria hebben broers en neven die ook in de criminaliteit zitten. Ook al ben je van goede wil: als die aan je gaan trekken, gaat het snel weer mis. Ze hebben soms geen idee hoe een normaal leven eruit ziet. Mijn familie hielp mij het juiste pad te kiezen.’
Afstand
Phoenix heeft net zijn eigen huis en is dat minutieus aan het opknappen.
‘Mijn oude leven op straat is geen leven: alles draait om geld en aanzien, iedereen naait elkaar. Ze lieten mij ook stikken, in de bajes. Nog geen telefoontje of kaart kreeg ik, niks.
Ik wilde ver weg van mijn oude omgeving, om er los van te komen. Dat was een van de redenen om voor Moria te kiezen. Met mijn oude maten heb ik voorzichtig wat contact gehad. Ze waren kwaad dat ik niet terugkwam, ze bedreigden me. Het is beter om niet met ruzie weg te gaan. Ik dacht: laat ze mij maar als schaap zien, een zacht ei. Inmiddels laten ze me met rust. Iemand die een eigen keuze maakt, valt niet meer te manipuleren.’
Moria
‘Van Moria is er maar één, dat zag ik toen ik me oriënteerde op mijn doorfasering. Dan zullen ze vast professioneler zijn dan een organisatie met allemaal filialen, dacht ik. De intake was prettig, maar confronterend. Ik keek naar vijf pagina’s waarop het verhaal van mijn leven stond. Daar was ik niet trots op.’
‘Wat Moria goed doet is dat er duidelijke regels zijn, maar dat ze je serieus nemen, als man. Als je last hebt van de regels of ergens niet mee eens bent: er is altijd ruimte voor gesprek. Ze stoppen hier echt energie in je, man.’
‘Mijn begeleider Daniela is oprecht, daar houd ik van. Ik was het niet, één keer is ze echt pissig op me geworden. Ik geloof in het universum: de dingen die je doet komen terug, de goede en de slechte. Maar je moet wel het goede durven doen en dat gaat niet vanzelf. Dankzij Daniela durf ik nu eerlijker te zijn.’
‘Moria is een gezellige plek, het werk gebeurt vooral individueel. Ik zie dat Moria zelf ook ontwikkelende is. Er waren bijvoorbeeld zoveel jongens in huis die slecht voor zichzelf zorgden, dat er nu een cursus “persoonlijke verzorging” is.’
Werk
‘Ik dacht: ik ga hier niet lopen grasmaaien, ik wil echt werk. Frank, die hier toen nog werkte, liet me eerst een brief en cv maken voor hij aan de slag ging. Met Peter Bos van de gemeente had ik na een maand een baan met behoud van uitkering, in de keuken van een bejaardenhuis.’
‘Moria hielp me met geld leren omgaan als een volwassene. Als ik nu naar mijn achterzak graai, vraag ik mezelf af: is dit een primaire of secundaire uitgave? Ook leerde ik beter communiceren, beter met mensen omgaan. Inmiddels heb ik een contract als kok in opleiding in een restaurant in Nijmegen. Het contract is net verlengd met een jaar.’
‘Dit werk ligt me. Ik kan, als ik ergens voor ga, heel hard en heel precies werken. Mijn chef-koks Job Vos en Frans Leenders gaven me de kans om mee te doen met allerlei workshops en steeds beter te worden als kok. Uiteindelijk wil ik graag freelance-kok worden: eigen baas zijn. Ik moet nog veel leren, maar ik ben te ver gekomen om het nu nog te verprutsen.’
3 oktober 2014
